বিদায় ৰতন টাটা…১৪০ কোটিৰ হৃদয় জিনিছিল ৰতন টাটাই

১৪০ কোটিতকৈও অধিক জনসংখ্যাৰ দেশত ৰতন টাটাই যি ধৰণৰ মৰ্যাদা আৰু সন্মান লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে, সেই মৰ্যাদা আৰু সন্মান মাত্ৰ দুই এজনেহে লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। আজি তেওঁ আমাৰ মাজত নাই। মুম্বাইৰ ব্ৰিছ কেণ্ডী হাস্পতালত ৮৬ বছৰত মৃত্যু হয়। ৰতন টাটা কেৱল এজন সফল ব্যৱসায়ী নাছিল বৰঞ্চ মহান দানবীৰৰ ভিতৰতো তেওঁক গণ্য কৰা হৈছিল। যিহেতু তেওঁ টাটা গ্ৰুপক আগুৱাই লৈ গৈছিল।

ভাৰতৰ অন্যতম আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় খ্যাতিসম্পন্ন ব্যৱসায়িক নেতা ৰতন টাটা অতি লাজ লগা আৰু অকলে থাকি ভাল পাইছিল। তেওঁ দুটা দশকৰো অধিক সময় ‘টাটা গ্ৰুপ’ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ২০১২ চনত ৭৫ বছৰ বয়সত অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে। বিশেষ কথাটো হ’ল তেওঁৰ নামটো কোনো বিতৰ্কৰ সৈতে জড়িত নহয়। তেওঁৰ দৃষ্টিভংগী আৰু কঠোৰ পৰিশ্ৰমৰ জৰিয়তে তেওঁ এটা পাৰিবাৰিক ব্যৱসায়ক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সাম্ৰাজ্যলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছিল।

জন্ম কেতিয়া হৈছিল?

১৯৩৭ চনৰ ২৮ ডিচেম্বৰত নেভাল টাটা আৰু সুনু কমিছনাৰীৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল ৰতন টাটাৰ। তেওঁৰ শৈশৱটো কঠিন আছিল কাৰণ তেওঁৰ ৭ বছৰ বয়সত পিতৃ-মাতৃ বিচ্ছেদ হৈছিল আৰু তেওঁক সৰু ভাই জিমিৰ সৈতে আইতাক নৱাজবাই টাটাই ডাঙৰ-দীঘল কৰিছিল। ১৯৬২ চনত নিউয়ৰ্কৰ কৰ্নেল বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা স্থাপত্য শাখাত বি এছ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছত ১৯৭৫ চনত আমেৰিকাৰ হাৰ্ভাৰ্ড বিজনেছ স্কুলৰ পৰা এডভান্সড মেনেজমেণ্ট প্ৰগ্ৰেমৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। জে আৰ ডি টাটাৰ পৰামৰ্শ মতে ৰতনে আই বি এমৰ পৰা পৰিয়ালৰ ব্যৱসায়ত যোগদান কৰিবলৈ দিয়া চাকৰিৰ প্ৰস্তাৱ নাকচ কৰে।

এইদৰেই টাটা গ্ৰুপত প্ৰৱেশ ঘটিছিল

ৰতন টাটাই টাটা গ্ৰুপৰ সৈতে টাটা ষ্টীলৰ দোকানৰ মজিয়াত প্ৰশিক্ষাৰ্থী হিচাপে চূণশিল খান্দি আৰু ব্লাষ্ট ফাৰ্নেচত মানুহ চলাই নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল। ৭০ৰ দশকৰ শেষৰ ফালে তেওঁক নেচনেল ৰেডিঅ’ এণ্ড ইলেক্ট্ৰনিকছ কোম্পানী লিমিটেড (নেলকো) আৰু মুম্বাইস্থিত এম্প্ৰেছ মিলছৰ দায়িত্ব দিয়া হয়। ১৯৯১ চনত জে আৰ ডি টাটাই টাটা সন্সৰ অধ্যক্ষ পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰি ৰতন টাটাক তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে। এই সময়ত ৰতন আছিল টাটা পৰিয়ালৰ ব্যৱসায়ৰ চতুৰ্থ প্ৰজন্ম।

এইদৰেই টাটা গ্ৰুপক আগুৱাই নিয়া হ’ল

ব্ৰিটেইনৰ মেনেজমেণ্ট ৰাইটাৰ তথা টাটা: দ্য ইভলিউচন অৱ এ কৰ্পৰেট ব্ৰেণ্ডৰ লেখক মৰ্গান উইটজেলৰ মতে, ১৯৯১ চনত ৰতনৰ আগমনটোৱেই আছিল টাটা গ্ৰুপৰ সৈতে হোৱা আটাইতকৈ ভাল কথা। তেওঁ কেৱল পুৰণি কৰ্মচাৰীসকলৰ ঠাইত নতুন যুৱ শক্তিৰে সলনি কৰা নাছিল। বৰঞ্চ সামগ্ৰিকভাৱে গোটটোৰ বহু পৰিৱৰ্তন আনিলে। টিস্কো আৰু টেলকোক টাটা ষ্টীল আৰু টাটা মটৰ্ছ হিচাপে পুনৰ ব্ৰেণ্ড কৰা হয়। তেওঁৰ নেতৃত্বত কোম্পানীটোৰ ৰাজহ আৰু লাভ দুগুণ বৃদ্ধি পালে আৰু কোম্পানীটোৱে সফলতাৰে জাগুয়াৰ, ক’ৰাছ, লেণ্ড ৰভাৰ আৰু টেটলি লাভ কৰে। ৰতন টাটাই জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰিছিল যেতিয়া তেওঁ বিশ্বৰ সস্তা ভাৰতীয় গাড়ী টাটা নেনো ১ লাখ টকাৰ প্ৰচলন কৰি ভাৰতীয় গ্ৰাহকৰ সুলভ মূল্যৰ গাড়ী ক্ৰয়ৰ সপোন পূৰণ কৰিছিল। এনে নহয় যে টাটা গ্ৰুপলৈ বেয়া সময় নাহিল। সংবাদ মাধ্যমৰ বাতৰি অনুসৰি এই গোটটোৰ এসময়ত ২৬ বিলিয়ন ডলাৰ (প্ৰায় ১.৪২ ট্ৰিলিয়ন টকা) ঋণ আছিল। যিয়ে বিনিয়োগকাৰীৰ মাজত চিন্তাৰ সৃষ্টি কৰিছিল। 2G কেলেংকাৰীৰ পিছত টাটাৰ টেলিকম ব্যৱসায়তো যথেষ্ট হেঁচা পৰিছিল।

দুটা দশকৰ পাছত পদত্যাগ

২০১২ চনৰ ২৮ ডিচেম্বৰত ৭৫ বছৰ বয়সত তেওঁ পদত্যাগ কৰি ছাইৰাছ মিষ্ট্ৰীক তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে। তেওঁ কাৰ্যভাৰ ত্যাগ কৰাৰ সময়ত ২০১১-১২ চনৰ শেষৰ ফালে গোটটোৰ মুঠ বিক্ৰী আছিল ৪.৫১ ট্ৰিলিয়ন টকা। ১৯৯২-৯৩ চনত যেতিয়া ৰতন টাটা প্ৰথমবাৰৰ বাবে অধ্যক্ষ হৈছিল, তেতিয়া এই টাৰ্ণঅভাৰ আছিল ৪৩ গুণ। ৰতন টাটা টাটা ট্ৰাষ্টৰ মূল দুটা ছাৰ ডোৰাবজী টাটা ট্ৰাষ্ট আৰু ছাৰ ৰতন টাটা ট্ৰাষ্টৰ লগতে প্ৰধান হোল্ডিং কোম্পানী টাটা সন্সৰ মুৰব্বী হৈয়েই আছে। মুঠতে এইবোৰত তেওঁৰ ৬৬ শতাংশ অংশীদাৰিত্ব আছে। পিছলৈ চাইৰাছ মিষ্ট্ৰী আৰু ৰতন টাটাৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বেয়া হৈ পৰে আৰু মিষ্ট্ৰীক বাহিৰ কৰা হয়। পিছত টিচিএছৰ এন চন্দ্ৰশেকাৰনে টাটা গ্ৰুপৰ অধ্যক্ষৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে আৰু এই পদত অব্যাহত আছে।

পদ্ম বঁটাৰে সন্মানিত

২০০০ চনত ৰতন টাটাক ‘পদ্মভূষণ’ আৰু ২০০৮ চনত ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান ‘পদ্ম বিভূষণ’ বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও কৰ্নেল বিশ্ববিদ্যালয়ে তেওঁক অৰ্থনৈতিক শিক্ষাৰ ২৬ সংখ্যক ৰবাৰ্ট এছ হেটফিল্ড ফেলো হিচাপে সন্মানিত কৰে। ইয়াৰ উপৰিও বিশ্বৰ ১৫খন প্ৰতিষ্ঠানে তেওঁক অভিযান্ত্ৰিকতাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ব্যৱসায়িক ব্যৱস্থাপনালৈকে অধ্যয়নৰ ক্ষেত্ৰত সন্মানীয় ডক্টৰেট ডিগ্ৰী প্ৰদান কৰিছে।