৮ প্ৰাবল্যৰ প্ৰচণ্ড ভূমিকম্প! ৫৩ হাজাৰ জীৱ-জন্তু, ২০ হাজাৰ লোকৰ মৃত্যু…১২০ বছৰ পূৰ্বৰ এই কাহিনী

১৯০৫ চন, তাৰিখ ৪ এপ্ৰিল আৰু সময় পুৱা ৬:১৯ বজাত… সেই আছিল ভাৰতৰ ইতিহাসৰ ক’লা দিন। প্ৰচণ্ড ভূমিকম্প কঁপাই তুলিছিল উপত্যকাৰ মাটি। তাচপাতৰ দৰে খহি পৰিছিল অট্টালিকাবোৰ।ফাটি গৈছিল বিশাল শিলবোৰ। জনসংখ্যাৰ পৰা বনাঞ্চললৈ সকলোতে ধ্বংসলীলাৰ দৃশ্য। ঠিক ১২০ বছৰ আগতে আজিৰ দিনটোতে হিমাচল প্ৰদেশৰ কাংগ্ৰা জিলাত ৮ প্ৰাবল্যৰ প্ৰচণ্ড ভূমিকম্পই জোঁকাৰি গৈছিল, য’ত মৃত্যু ঘটিছিল হাজাৰ হাজাৰ মানুহ আৰু জীৱ-জন্তু আৰু চৰাইৰ।

হিমাচল প্ৰদেশ ষ্টেট ডিজাষ্টাৰ মেনেজমেণ্টৰ তথ্য অনুসৰি ১৯০৫ চনত কাংগ্ৰা জিলাত হোৱা ভূমিকম্পত ১ লাখৰো অধিক ঘৰ ভাঙি পৰিছিল।বহুত ঐতিহাসিক অট্টালিকা আৰু মন্দিৰ ধ্বংস হয়। আনকি কংগ্ৰাৰ প্ৰাচীন দুৰ্গৰো বৃহৎ ক্ষতিসাধন হয়। এই ভূমিকম্পত ২০ হাজাৰৰো অধিক লোকৰ মৃত্যু হয়। পৰিসংখ্যা অনুসৰি ৫৩ হাজাৰ জীৱ-জন্তুও ইয়াৰ বলি হৈছিল।

ভূমিকম্পৰ ফলত পালমপুৰ, ধৰ্মশালা আৰু মেকলিয়ডগঞ্জত ধ্বংসলীলাৰ সৃষ্টি হয়। তথ্য অনুসৰি ভূমিকম্পৰ হোৱা সময়তে বহু মানুহে হয়তো বিচনাতে আছিল। বতৰটো ঠাণ্ডা আছিল, গতিকে বহুত মানুহ বিচনাত শুই আছিল। হঠাৎ পৃথিৱীখন কঁপিবলৈ ধৰিলে। হিমাচল প্ৰদেশ ৰাজ্যিক দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ তথ্য অনুসৰি প্ৰায় ২ মিনিট ধৰি প্ৰচণ্ড কঁপনি অনুভৱ কৰা হয়। ইয়াৰ পিছতে ঘৰ-দুৱাৰ, দোকান-পোহাৰ, মন্দিৰ খহিবলৈ ধৰিলে। শুই থকাসকলক ধ্বংসাৱশেষৰ তলত সোমাই গ’ল ।

ৰিখতাৰ স্কেলত ভূমিকম্পৰ প্ৰাবল্য আছিল ৮। ইমানেই শক্তিশালী ভূমিকম্প আছিল যে শক্তিশালী আৰু শ শ বছৰ পুৰণি প্ৰাচীন কাংগ্ৰা দুৰ্গ আঘাতপ্ৰাপ্ত হৈছিল। দুৰ্গৰ বেৰবোৰ খহি গৈছিল। তেতিয়াৰ পৰা আজিলৈকে এই দুৰ্গটো জৰাজীৰ্ণ অৱস্থাত আছে। কেৱল এয়াই নহয়, ভূমিকম্পৰ প্ৰচণ্ড কম্পনৰ বাবেই বিখ্যাত ব্ৰজেশ্বৰী মন্দিৰৰ গম্বুজটো ভাঙি পৰিছিল। ভূমিকম্পই ধ্বংস কৰি পেলাইছিল পালপুৰ। ইয়াৰ বজাৰখন সম্পূৰ্ণৰূপে ধ্বংস হৈছিল। চাহ বাগিচাখনৰো বৃহৎ ক্ষতিসাধন হয়।

ভূমিকম্পৰ ফলত ধৰমশালা কাৰাগাৰ ধ্বংস হয়। ইয়াৰ কোটোৱালী বজাৰখনো সম্পূৰ্ণৰূপে ধ্বংস হৈছিল। বহু গাঁও ধ্বংসাৱশেষলৈ পৰিণত হ’ল। মেকলিয়ডগঞ্জত গীৰ্জাঘৰৰ এটা অংশ ভাঙি গৈছিল। দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ তথ্য অনুসৰি এই ভূমিকম্পত প্ৰায় ১ লাখ অট্টালিকা ভাঙি পৰে।  ২০ হাজাৰতকৈ অধিক লোকৰ মৃত্যু হোৱাৰ লগতে ৫৩ হাজাৰৰো অধিক জীৱ-জন্তু আৰু চৰাইৰ মৃত্যু হয়। সেই সময়ত কাংগ্ৰা জিলা পঞ্জাৱৰ অংশ আছিল।