CAA Law: CAAৰ জৰিয়তে কিদৰে পাব পাৰি ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব? জানক ইয়াৰ ধাৰা, চৰ্ত আৰু আবেদন প্ৰক্ৰিয়াৰ সবিশেষ…

২০১৯ চনত গৃহীত হৈছিল নাগৰিকত্ব সংশোধনী আইন (CAA)। যেতিয়া এই আইনখন উত্থাপন কৰিছিল, তেতিয়া ইয়াক CAB নামেৰে নামাকৰণ কৰিছিল। সদনত আইনখন পাছ হোৱাৰ পিছত তথা ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে শ্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত ইয়াৰ নাম হয় নাগৰিকত্ব সংশোধনী আইন(Citizenship Amendment Act) ইয়াক আমি চমুকৈ “CAA” বুলি ক‌ওঁ। এই আইনখনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ধৰ্মক ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব লাভ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক প্ৰমুখ মানদণ্ড হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।

৮ জানুৱাৰী ২০১৯ত কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী ৰাজনাথ সিঙে বিধেয়কখন লোকসভাত উত্থাপন কৰে। ইয়াৰ পিছত শাসক আৰু বিৰোধীৰ মাজত তুমুল তৰ্ক-বিতৰ্ক হয়। তাৰ পিছতেই বিৰোধী দলৰ সাংসদসকলে সদন ত্যাগ কৰাৰ সুযোগতেই শাসক দল বিজেপি আৰু মিত্ৰদলসমূহৰ সমৰ্থনত বিধেয়কখন গৃহীত হয়।

২০১৪ চনৰ ৩১ ডিচেম্বৰত বা তাৰ আগতে ভাৰতত প্ৰৱেশ কৰা অবৈধ প্ৰব্ৰজনকাৰী সকলক ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰিবলৈ CAA গৃহীত কৰা হৈছিল। হিন্দু, শিখ, বৌদ্ধ, জৈন, পাৰ্চী আৰু আফগানিস্তান, বাংলাদেশ আৰু পাকিস্তানৰ খ্ৰীষ্টানসকলৰ দৰে ছয়টা ভিন্ন ধৰ্মৰ প্ৰব্ৰজনকাৰীৰ বাবে এই আইনখন গৃহীত কৰা হৈছিল।

এই আইনখন গৃহীত হোৱাৰ ফলত ভাৰতত বৃহৎ সংখ্যক প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত হৈছিল। আইনত পৰিণত হোৱাৰ পূৰ্বেই অসমৰ লগতে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ কেউখন ৰাজ্যতে বিধেয়কখনৰ বিৰুদ্ধে তীব্ৰ প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত হৈছিল।
বিধেয়কখন আইনত পৰিণত হোৱাৰ পাছতো উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ লগতে দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত এই আইনৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰা হৈছে। উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ প্ৰতিবাদকাৰীসকলৰ দাবী অনুসৰি বিদেশী শৰণাৰ্থীক ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰিলে স্থানীয় খিলঞ্জীয়া লোকসকলে তেওঁলোকৰ “ৰাজনৈতিক অধিকাৰ, সংস্কৃতি আৰু ভূমিৰ অধিকাৰ” হেৰুৱাই পেলোৱাৰ লগতে বাংলাদেশৰ পৰা অধিক অবৈধ অনুপ্ৰৱেশক উদগণি যোগাব।

২০১৯চনতে সংসদত গৃহীত হৈছিল এই আইন। কিন্তু বিভিন্ন কাৰণত এই আইন কাৰ্যকৰী কৰাতো সম্ভৱ হোৱা নাছিল। অৱশেষত সকলো বাধা আঁতৰাই সোমবাৰে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে নাগৰিকত্ব সংশোধনী আইনৰ কাৰ্যকৰীকৰণৰ বাবে অধিসূচনা জাৰি কৰে। ইয়াক লৈ বিভিন্ন ৰাজনৈতিক দলত মিশ্ৰিত প্ৰতিক্ৰিয়া দেখিবলৈ পোৱা গৈছে।

কিদৰে নাগৰিকত্ব সংশোধনী আইনৰ সুবিধা লাভ কৰিব?

আইন অনুসৰি ভিছা বা পাৰ্ছপৰ্টৰ দৰে নথিপত্ৰ নাথাকিলেও তেওঁলোকে ভাৰতীয় নাগৰিকত্বৰ বাবে আবেদন জনাব পাৰিব। উল্লেখ্য যে ১৯৫৫ চনৰ নাগৰিকত্ব আইন অনুসৰি নাগৰিকত্ব লাভ কৰিবলৈ হ’লে এবছৰ ভাৰতত থাকিব লাগিব।ইয়াৰোপৰি যোৱা ১৪ বছৰৰ ভিতৰত কমেও ১১ বছৰ ভাৰতত থকাতো বাধ্যতামূলক আছিল। কিন্তু ‘CAA’ৰ অধীনত এই সময়সীমা ৫ বছৰলৈ হ্ৰাস কৰা হৈছে।

কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে  ১১ মাৰ্চ ২০২৪ত  নাগৰিকত্ব (সংশোধনী) আইন, ২০১৯ৰ নিয়মাৱলীৰ অধিসূচনা জাৰি কৰে। ইয়াৰ নিয়মবোৰত কি কোৱা হৈছে, কি কি নথিপত্ৰৰ প্ৰয়োজন আৰু ‘কা’ৰ অধীনত নাগৰিকত্বৰ বাবে কেনেদৰে আবেদন কৰিব পাৰি জানো আহক।

সংসদৰ দ্বাৰা আইনখন গৃহীত হোৱাৰ ৪ বছৰ পাছত বিতৰ্কিত নাগৰিকত্ব (সংশোধনী) আইন, ২০১৯ কাৰ্যকৰী কৰা হয় । ‘কা’ৰ জৰিয়তে 31 ডিচেম্বৰ, 2014-ৰ পূৰ্বে ভাৰতলৈ অহা পাকিস্তান, বাংলাদেশ আৰু আফগানিস্তানৰ পৰা নথিপত্ৰ নথকা অনা-মুছলমান প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলক নাগৰিকত্ব প্ৰদানৰ পথ প্ৰশস্ত কৰে । মোদী চৰকাৰে বৰ্তমান তিনিওখন দেশৰ হিন্দু, শিখ, জৈন, বৌদ্ধ, পাৰ্চী আৰু খ্ৰীষ্টানসকল প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলক ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব প্ৰদান কৰা কাম আৰম্ভ কৰিব ।

এই সন্দৰ্ভত কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে কয় যে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে আন এক প্ৰতিশ্ৰুতি ৰক্ষা কৰিছে আৰু সংবিধান নিৰ্মাতাসকলৰ প্ৰতিশ্ৰুতি উপলব্ধি কৰিছে ।
গৃহ মন্ত্ৰালয়ৰ এজন মুখপাত্ৰই কয়, “নাগৰিকত্ব (সংশোধনী) নিয়ম, ২০২৪ নামৰ এই নিয়মসমূহে CAA ২০১৯ৰ অধীনত যোগ্য ব্যক্তিসকলক ভাৰতীয় নাগৰিকত্ব প্ৰদানৰ বাবে আবেদন কৰিবলৈ সক্ষম কৰিব ।”

নাগৰিকত্বৰ বাবে কোনে আৰু কেনেকৈ আবেদন কৰিব পাৰে ?

আবেদনকাৰীয়ে মনোনীত বিষয়াৰ (Designated Officer, DO) নেতৃত্বত জিলা পৰ্যায়ৰ সমিতিৰ (District Level Committee, DLC) জৰিয়তে ক্ষমতাপ্ৰাপ্ত সমিতিৰ ওচৰত আবেদনখন অনলাইনত দাখিল কৰিব লাগিব ।
ইয়াৰ বাবে আবেদনকাৰীয়ে https://indiancitizenshiponline.nic.in-ত যাব পাৰে বা CAA 2019 নামৰ ম’বাইল এপ্লিকেচন খুলিব পাৰে । ইয়াৰ পাছত সৰল প্ৰশ্নাৱলীৰ উত্তৰ প্ৰদান কৰি অনলাইন ব্যৱস্থাই আবেদনকাৰীক তেওঁৰ যোগ্যতা অনুসৰি প্ৰপত্ৰখনলৈ লৈ যাব । পঞ্জীয়ন বা দেশীয়কৰণৰ দ্বাৰা নাগৰিকত্ব প্ৰদানৰ বাবে আবেদন তেতিয়ালৈকে গ্ৰহণ কৰা নহ’ব যেতিয়ালৈকে :

1. ভাৰতৰ নাগৰিক হিচাপে পঞ্জীয়নৰ বাবে ভাৰতীয় মূলৰ এজন ব্যক্তিৰ পৰা আবেদন ।

2. ভাৰতৰ নাগৰিকৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হোৱা এজন ব্যক্তিৰ পৰা ভাৰতৰ নাগৰিক হিচাপে পঞ্জীয়নৰ বাবে আবেদন ।

3. এনে ব্যক্তিৰ পৰা আবেদন যি এই ব্যক্তিগৰাকীৰ নাবালক সন্তান আৰু যিগৰাকী ভাৰতীয় নাগৰিক ।

4. এনে এজন ব্যক্তিৰ পৰা আবেদন যাৰ পিতৃ-মাতৃ ভাৰতৰ নাগৰিক হিচাপে পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে ।

5. এনে এজন ব্যক্তিৰ পৰা আবেদন যি বা তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃৰ যিকোনো এজন স্বাধীন ভাৰতৰ নাগৰিক আছিল ।

6. ভাৰতীয় বিদেশী নাগৰিক কাৰ্ডধাৰক হিচাপে পঞ্জীয়ন কৰা কোনো এজন ব্যক্তিৰ পৰা আবেদন ।

7. তৃতীয় অনুসূচীৰ বিধানৰ অধীনত দেশীয়কৰণৰ অৰ্হতা পূৰণ কৰি দেশীয়কৰণৰ দ্বাৰা নাগৰিকত্ব প্ৰদানৰ বাবে এজন ব্যক্তিৰ পৰা আবেদন-পত্ৰ VIIIA-ত দাখিল কৰিব লাগিব ৷ য’ত অন্তৰ্ভুক্ত আছে-

• আবেদনত দিয়া বিবৃতিবোৰৰ শুদ্ধতা পৰীক্ষা কৰা এখন শপতনামা আৰু লগতে আবেদনকাৰীৰ চৰিত্ৰৰ সাক্ষ্য দিয়া এজন ভাৰতীয় নাগৰিকৰ শপতনামা; আৰু
• আবেদনকাৰীৰ পৰা এটা ঘোষণা যে সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত নিৰ্ধাৰিত ভাষাবোৰৰ এটাৰ বিষয়ে তেওঁৰ পৰ্যাপ্ত জ্ঞান আছে । আবেদনকাৰীয়ে যদি সেই ভাষাটো ক’ব বা পঢ়িব বা লিখিব পাৰে তেনেহ’লে সংশ্লিষ্ট ভাষাৰ পৰ্যাপ্ত জ্ঞান থকা বুলি বিবেচনা কৰা হ’ব ।

আবেদনকাৰী আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তানৰ নাগৰিক বুলি প্ৰমাণ কৰিবলৈ নথিপত্ৰৰ তালিকা

1. আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তান চৰকাৰে জাৰি কৰা পাছপোৰ্টৰ প্ৰতিলিপি ।

2. ভাৰতত বিদেশী আঞ্চলিক পঞ্জীয়ন বিষয়া (Foreigners Regional Registration Officer, FRRO) বা বিদেশী পঞ্জীয়ন বিষয়াৰ (Foreigners Registration Officer, FRO) দ্বাৰা জাৰি কৰা পঞ্জীয়ন প্ৰমাণ-পত্ৰ বা আৱাসিক অনুমতি ।

3. আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তানৰ চৰকাৰী কৰ্তৃপক্ষৰ দ্বাৰা জাৰি কৰা জন্মৰ প্ৰমাণ-পত্ৰ ।

4. আফগানিস্তান, বাংলাদেশ বা পাকিস্তানৰ বিদ্যালয় বা মহাবিদ্যালয় বা বোৰ্ড বা বিশ্ববিদ্যালয় কৰ্তৃপক্ষৰ দ্বাৰা জাৰি কৰা বিদ্যালয়ৰ প্ৰমাণ-পত্ৰ বা শৈক্ষিক প্ৰমাণ-পত্ৰ ।

5. আফগানিস্তান চৰকাৰ বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তান বা এই দেশবোৰৰ আন যিকোনো চৰকাৰী কৰ্তৃপক্ষ বা চৰকাৰী সংস্থাৰ দ্বাৰা জাৰি কৰা যিকোনো ধৰণৰ পৰিচয় প্ৰমাণ-পত্ৰ ।

6. আফগানিস্তান, বাংলাদেশ বা পাকিস্তানৰ চৰকাৰী কৰ্তৃপক্ষৰ দ্বাৰা জাৰি কৰা যিকোনো অনুজ্ঞা-পত্ৰ বা প্ৰমাণ-পত্ৰ ।

7. আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তানত ভূমি বা ভাৰাতীয়া ৰেকৰ্ড ।

8. যিকোনো দস্তাবেজ, যিয়ে দেখুৱায় যে আবেদনকাৰীৰ পিতৃ-মাতৃ বা ককাক-আইতাক বা আজোককাক-আইতাক আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তান এই তিনিখন দেশৰ এখনৰ নাগৰিক বা নাগৰিক আছিল ।

9. আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তানৰ চৰকাৰী কৰ্তৃপক্ষ বা চৰকাৰী সংস্থাৰ দ্বাৰা জাৰি কৰা আন যিকোনো নথি, যিয়ে প্ৰতিষ্ঠা কৰিব যে আবেদনকাৰী আফগানিস্তান বা বাংলাদেশ বা পাকিস্তানৰ ।

অধিসূচনা কৰা নিয়ম অনুসৰি, উপৰিউক্ত তালিকাভুক্ত নথিপত্ৰবোৰ সেইবোৰৰ বৈধতাৰ ম্যাদ নাথাকিলেও গ্ৰহণযোগ্য হ’ব ।

আবেদনৰ সৈতে প্ৰয়োজনীয় ঘোষণা আৰু শপতনামা

নতুন নিয়ম অনুসৰি, ভাৰতীয় নাগৰিকত্বৰ বাবে আবেদন কৰা সকলে নিম্নলিখিত বিশেষ নথিপত্ৰ দাখিল কৰিব লাগিব ।

1. আবেদনত দিয়া বিবৃতিবোৰৰ শুদ্ধতা পৰীক্ষা কৰা এখন শপতনামা আৰু লগতে এজন ভাৰতীয় নাগৰিকৰ পৰা আবেদনকাৰীৰ চৰিত্ৰৰ সাক্ষ্য দিয়া শপতনামা ।

2. আবেদনকাৰীৰ পৰা এটা ঘোষণা যে সংবিধানৰ অষ্টম অনুসূচীত নিৰ্ধাৰিত ভাষাবোৰৰ এটাৰ বিষয়ে তেওঁৰ পৰ্যাপ্ত জ্ঞান আছে।

3. ব্যক্তিজনে তেওঁৰ আবেদন অনুমোদিত হ’লে তেওঁৰ দেশৰ নাগৰিকত্ব অপৰিৱৰ্তনীয়ভাৱে ত্যাগ কৰিব বুলি এটা ঘোষণাও কৰিব লাগিব ।

CAA নিয়ম অনুসৰি প্ৰক্ৰিয়া

• ধাৰা 6Bৰ অধীনত পঞ্জীয়ন বা দেশীয়কৰণৰ বাবে আবেদনকাৰীয়ে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে জাননী দিয়া অনুসৰি জিলা পৰ্যায়ৰ সমিতিৰ জৰিয়তে ক্ষমতাপ্ৰাপ্ত সমিতিৰ ওচৰত ইলেক্ট্ৰ’নিক ৰূপত দাখিল কৰিব লাগিব । মনোনীত বিষয়াৰ নেতৃত্বত জিলা পৰ্যায়ৰ সমিতিয়ে আবেদনৰ সৈতে আবেদনকাৰীয়ে দাখিল কৰা নথিপত্ৰবোৰ পৰীক্ষা কৰিব পাৰে ।
• মনোনীত বিষয়াই নাগৰিকত্ব আইন, 1955 (1955-ৰ 57)ৰ দ্বিতীয় অনুসূচীত নিৰ্ধাৰিত অনুসৰি আনুগত্যৰ শপত আবেদনকাৰীক প্ৰদান কৰিব আৰু তাৰ পিচত আনুগত্যৰ শপত স্বাক্ষৰ কৰিব আৰু ক্ষমতাপ্ৰাপ্ত সমিতিলৈ নথিপত্ৰৰ প্ৰমাণীকৰণ সম্পৰ্কে নিশ্চিতিৰ সৈতে ইলেক্ট্ৰ’নিক ৰূপত ইয়াক আগবঢ়াব ।
• যদি এজন আবেদনকাৰীয়ে যুক্তিসংগত সুযোগ দিয়া সত্বেও আবদনটো গ্ৰহণ কৰিবলৈ আৰু আনুগত্যৰ শপত ল’বলৈ ব্যক্তিগতভাৱে উপস্থিত হ’বলৈ বিফল হয়, তেন্তে জিলা পৰ্যায়ৰ সমিতিয়ে এনে আবেদন অস্বীকাৰ বিবেচনাৰ বাবে ক্ষমতাপ্ৰাপ্ত সমিতিলৈ প্ৰেৰণ কৰিব ।
• নিয়ম 11A-ত উল্লেখ কৰা ক্ষমতাপ্ৰাপ্ত সমিতিয়ে ধাৰা 6B-ৰ অধীনত এজন আবেদনকাৰীৰ দ্বাৰা দাখিল কৰা পঞ্জীয়ন বা দেশীয়কৰণৰ দ্বাৰা নাগৰিকত্ব প্ৰদানৰ আবেদন পৰীক্ষা কৰিব পাৰে, যাতে আৱেদনখন সকলো ক্ষেত্ৰত সম্পূৰ্ণ হয় আৰু আবেদনকাৰীয়ে ধাৰা 6B-ত নিৰ্ধাৰিত সকলো চৰ্ত পূৰণ কৰে ।
• এনে ধৰণৰ অনুসন্ধান কৰাৰ পিছত সন্তুষ্ট হোৱাৰ পিচত, যিহেতু আবেদনকাৰীৰ উপযুক্ততা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰা হয় যে তেওঁ এজন উপযুক্ত আৰু উচিত ব্যক্তি, যিকোনো ঘটনাই

উল্লেখ্য যে নাগৰিকত্ব সংশোধনী আইন, ২০২৪ জাৰি কৰাৰ পাছত প্ৰথম গোটৰ নাগৰিকত্বৰ প্ৰমাণ পত্ৰ প্ৰদান কৰা হয়। কেন্দ্ৰীয় গৃহ সচিব শ্ৰী অজয় ​​কুমাৰ ভল্লাই নতুন দিল্লীত একাংশ আবেদনকাৰীক নাগৰিকত্বৰ প্ৰমাণ পত্ৰ প্ৰদান কৰে। দিল্লীৰ লোকপিয়ল বিষয়াৰ নেতৃত্বত গঠিত তদৰ্থ সমিতিয়ে সকলো তন্ন তন্নকৈ পৰীক্ষা কৰি ১৪গৰাকী আৱেদনকাৰীক নাগৰিকত্ব প্ৰদানৰ সিদ্ধান্ত লয়। সেই অনুসৰি লোকপিয়ল বিষয়াই এই আৱেদনকাৰীসকলক নাগৰিকত্বৰ প্ৰমাণ পত্ৰ প্ৰদান কৰে।