Rongali Bihu 2025: কেতিয়া পালন কৰা হ’ব ব’হাগ বিহু? জানক ৰঙালীৰ পৰম্পৰা, তাৎপৰ্য, ইতিহাস সকলো…

ব’হাগ মানেই ৰং, ব’হাগ মানেই হেঁপাহ, ব’হাগ মানেই সুখৰ সমাহাৰ..ব’হাগেই আনে মিলনৰ খবৰ,,ব’হাগ যেন সাহস, প্রতিজন অসমীয়াৰ মনৰ উৎসাহ। গছৰ ডালত কপৌ , গছে-বনে ন-কুঁহিপাত, চৌদিশে ঢোল পেঁপাৰ মাত…এয়াই জানো ব’হাগৰ আগমনৰ বতৰা নহয়। ব’হাগৰ এই সুন্দৰ বতৰত ৰঙালীৰ ৰঙত মতলীয়া হৈছে প্ৰতিগৰাকী অসমীয়া। ৰঙালীৰ ৰঙেৰে এতিয়া ৰঙীণ হৈ পৰিছে চৌপাশ।ঢোল, পেঁপা, গগণাৰ মাতত মুখৰিত হৈ পৰিছে ৰাজ্য।

ব’হাগ মানেই ৰং, আনন্দ। সেয়ে ব’হাগ বিহুক ৰঙালী বিহু বুলিও কোৱা হয়। বছৰৰ ভিন ভিন সময়ত অসমীয়াই পালন কৰে তিনিটা বিহু । এই তিনিটা হ’ল-ব’হাগ বিহু বা ৰঙালী বিহু, কাতি বিহু বা কঙালী বিহু আৰু মাঘ বিহু বা ভোগালী বিহু। কৃষি সংস্কৃতিৰ আৰম্ভনিৰ পৰাই অসমীয়া জনসাধাৰণে কৃষিৰ লগত সংগতি ৰাখি ৰঙালী বিহু উদযাপন কৰি আহিছে।  ব’হাগ বিহু বা ৰঙালী বিহু তিনিওটা বিহুৰ ভিতৰত প্রধান।ব’হাগ বিহুৰ লগত ৰং-তামাচা, নৃত্য-গীতৰ লগতে বহুতো ৰীতি-নীতি, লোকাচাৰ আৰু জনবিশ্বাস জড়িত হৈ আছে।চ’তৰ সংক্রান্তিৰ পৰা আৰম্ভ হৈ ব’হাগৰ ছয় দিনলৈ পালন কৰা হয় ব’হাগ বিহু বা ৰঙালী বিহু। ইয়াক সাত বিহু বুলিও জনা যায়।

ভূপেন হাজৰিকাৰ ভাষাত-
“বʼহাগ মাথোঁ এটি ঋতু নহয়
নহয় বʼহাগ এটি মাহ
অসমীয়া জাতিৰ ই আয়ুস ৰেখা
গণ জীৱনৰ ই সাহ।”

কেতিয়া পালন কৰা হ’ব ৰঙালী বিহু ২০২৫?

ৰঙালী বা ব’হাগ বিহু এপ্ৰিল মাহত উদযাপন কৰা হয় আৰু উদযাপন সাত দিন ধৰি চলি থাকে। এই সাতদিন ‘গৰু বিহু’, ‘মানুহ বিহু’, ‘গোসাঁই বিহু’, ‘তাতোৰ বিহু’, ‘নাঙলৰ বিহু’, ‘জীয়ৰী বা চেনেহী বিহু’, আৰু ‘চেৰা বিহু’। চ’তৰ সংক্রান্তিৰ দিনাৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা বিহু শেষ হয় ব’হাগ মাহৰ ৬ তাৰিখে। অৰ্থাৎ এইবাৰ ১৪ এপ্ৰিলৰ পৰা ২০ এপ্ৰিললৈ পালন কৰা হ’ব  ৰঙালী বা ব’হাগ বিহু।

ৰঙালী বিহুৰ ইতিহাস

ৰঙালী বিহুৰ উৎপত্তি ক’ত, কেনেকৈ আৰু কেতিয়া হৈছিল সেই বিষয়ে সঠিক সমল এতিয়ালৈকে আৱিষ্কাৰ হোৱা নাই যদিও, ক’ব পাৰি যে ৰঙালী বিহুৰ আছে এটা দীঘলীয়া ইতিহাস আৰু স্বকীয় বৈশিষ্ট্য, যিয়ে অসমীয়া জাতীয় জীৱনৰ বক্ষস্থলত জীয়াই থকাৰ প্ৰচুৰ প্ৰেৰণা শক্তিৰ যোগান ধৰি জাতিটোক সঞ্জীৱিত কৰি ৰাখিছে। ৰঙালী বিহুক মাধ্যম কৰিয়েই জাতিটোৰ মাজতে স্তূপীকৃত হৈ থকা ভিন ভিন ভাষা-ভাষী, ধৰ্ম-বৰ্ণ, বেশ-ভূষাৰ মানুহে গঢ়ি তুলিছে ঐক্য-সংহতিৰ যাউতিযুগীয়া সেতু, যাক ভৰ কৰিয়েই জাতিটোৱে জীয়াই থকাৰ সংগ্ৰামখনক আগুৱাই নিছে।

মানুহে কৃষিক মূল জীৱিকা কৰি ল’বলে শিকাৰ পৰাই, খেতি চপোৱাৰ সময়ত আনন্দ কৰিছিল, সিয়েই সমূহীয়া ৰূপ পাই এক ৰীতিলৈ পৰিৱৰ্তন হ’ল আৰু কালক্ৰমত বিহু উৎসৱত পৰিণত হ’লগৈ। অসমত কৃষিৰ প্ৰক্ৰিয়া পোনতে অষ্ট্র-এচিয়াটিক আৰু তিব্বতীয়-বর্মীয় মংগোলীয়সকলে আৰম্ভ কৰিছিল, গতিকে বিহু পোনতে এই নৃতাত্ত্বিক গোষ্ঠী কেইটাৰে সৃষ্টি। উল্লেখযোগ্য যে অসমত বর্তমান কোনো অস্ট্র-এচিয়াটিক ভাষা গোষ্ঠী দেখা পোৱা নাযায় আৰু ডি.এন.এ. প্ৰমাণৰ অনুসৰি পূৰ্বৰসকল তিব্বতীয়-বর্মীয় সকলৰ মাজত বিলীন হৈ গ’ল। পিছলৈ বিহু আৰ্য্য সভ্যতাৰ প্ৰভাৱ পৰে।

আগৰ দিনত বিহুৰ সময়ত ডেকা-গাভৰু মিলি চ’ত মাহৰ ৰাতি নাচি গাই আনন্দ কৰিছিল। এই কালছোৱাত ব্যক্তিগত উচাহ আৰু প্ৰেমৰ প্রকাশেই বিহুত প্রাধান্য পাইছিল যদিও ধৰ্ম আৰু কৃষিও সমান্তৰাল বাবে জড়িত আছিল। অসমৰ অজনজাতীয় লোক সকলৰ মাজত প্ৰচলিত বহাগ বিহুলৈ লক্ষ্য কৰিলে দেখা যায়, ইয়াত আৰ্য্যমূলীয় বা বৈদিক আৰু আৰ্য্যভিন্ন বা অবৈদিক দুয়ো প্ৰকাৰ উপাদানেই স্পষ্ট। তাৰ মাজতে অৱশ্যে বিশেষ কিছুমান লোক-পৰম্পৰাও বিদ্যমান। ৰঙালী বিহুৰ সময়ত গছৰ তলত বিহু নাচ কৰা হয়, যি স্বৰ্গদেউ ৰূদ্ৰসিংহৰ দিনত ৰংঘৰৰ বাকৰিত প্ৰদৰ্শিত হৈছিল। 

ৰঙালী বিহুৰ তাৎপৰ্য

ব’হাগ বিহু বা ৰঙালী বিহুৰ লগে লগে আৰম্ভণি হয় অসমীয়া নৱবৰ্ষ। যাৰ বাবে অসমীয়াৰ উছাহ দূগুণ হৈ পৰে। আনন্দৰে ভৰি পৰে কৃষিজীৱি অসমীয়াৰ মন-প্ৰাণ।  ৰঙালী বিহুৰ আগমনৰ বাতৰি পাই কৃষকৰ হৃদয়ে হৃদয়ে বিকশিত হয় অদম্য উৎসাহ আৰু নতুন মনোবলৰ প্ৰতিচ্ছবি। বিহু মাৰিবলৈ কঁকালত টঙালী বিহু ওলোৱাৰ দৰেই নতুন বছৰটোত বিভিন্ন খেতিৰ জৰিয়তে ধৰণীক সেউজীয়া কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি লৈ কৃষক ৰাইজ সদলবলে ওলাই আহিবলৈ প্ৰয়াস কৰে খেতিপথাৰলৈ। আমাৰ ভালেমান কৃষকৰ বাবে পোহনীয়া জীৱ-জন্তু উপাৰ্জনৰ অন্যতম উৎস। সেয়েহে, গো-ধনৰ মংগলাৰ্থে বিহুৰ আৰম্ভণিতে কৃষক ৰাইজে পালন কৰে গৰু বিহু। গৰু বিহুৰ পিছ দিনাৰে পৰা আৰম্ভ হয় মানুহৰ বিহু।

ৰঙালী বিহুৰ পৰম্পৰা

অসমীয়াৰ আদৰৰ, হেঁপাহৰ এই ৰঙালী বিহুত ইজনে-সিজনক বিহুৱান দিয়া, জ্যেষ্ঠজনক সেৱা জনোৱা আদি পৰম্পৰা অতীজৰে। তদুপৰি সকলোৱে এই বিহুত আনন্দ মনেৰে একত্ৰিত হৈ বিহু গীত গায় আৰু বিহু নৃত্য পৰিৱেশন কৰে। এই উৎসৱত ডেকা গাভৰুৱে ৰাতি বিহু পাতে, বিহুৰ মাজতে নিজৰ জীৱন সংগী বিচাৰি উলিয়ায়।  ব’হাগ বা ৰঙালী বিহু, একেৰাহে সাতদিন ধৰি উদযাপন কৰা হয়। চ’তৰ সংক্ৰান্তিৰ দিনাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ব’হাগৰ ৬ তাৰিখলৈ সাত দিন ধৰি থাকে। প্ৰত্যেক দিনাৰ বিহুৰে সুকীয়া নাম আছে। ইয়াক “সাত বিহু” বুলি জনা যায়।

গৰু বিহু: চ’তৰ সংক্ৰান্তিৰ দিনা গৰু বিহু পালন কৰা হয়। এই দিনা গৰুৰ শিঙত তেল দি ধুৱাই-পখলাই লাও-বেঙেনা খুৱায় আৰু তাৰে মালাও পিন্ধায়। গাঁৱসমূহত ওচৰৰ নদী , বিল বা আন তেনে ঠাইলৈ নি সকলোৱে গৰু ধুৱাই আৰু গীত গাই গাই দীঘলতী, মাখিয়তী আদি গছৰ ডালেৰে কোবাই।

দীঘলতিৰ দীঘল পাত, গৰু কোবাওঁজাত জাত।
মাৰ সৰু বাপেৰ সৰু, তই হবি বৰ গৰু।
লাও খা বেঙেনা খা, বছৰে বছৰে বাঢ়ি যা।

তাৰ পাছত মাহ, হালধিৰে মানুহে গা ধোৱে। সেই দিনা গৰুক দিয়া তেল মানুহে গাত ঘঁহিলে চৰ্মৰোগ নহয় বুলি বিশ্বাস আছে। সন্ধিয়া হোৱাৰ আগতে গৰুক ধোৱা দি নতুন পঘাৰে বন্ধা হয়।

মানুহ বিহু: গৰু বিহুৰ পাছদিনা অৰ্থাৎ ব’হাগৰ পহিলা তাৰিখে মানুহ বিহু পালন কৰা হয়। এই দিনটোত সকলোৱে গা-পা ধুই পৰিয়ালৰ সকলো একেলগ হয় আৰু সৰুৱে ডাঙৰক সেৱা কৰি আশীৰ্বাদ লয়। লগতে নতুন বছৰৰ প্ৰথম দিনটোতে নিয়ম-নীতি , পৰম্পৰাৰে অসমীয়াই নতুন বছৰক আদৰি লয়। ইয়াৰ উপৰিও বিহুৱান মৰমৰ গামোচা উপহাৰেৰে এজনে আনজনৰ প্ৰতি মৰম , সন্মান আৰু শ্ৰদ্ধা জনায়।

গোসাঁই বিহু: ৰঙালী বিহু বা ব’হাগ বিহুৰ তৃতীয় দিনা গোসাঁই বিহু। এই দিনটোত সেইদিনা গাঁৱৰ ৰাজহুৱা নামঘৰত নাম-প্ৰসঙ্গ অনুষ্ঠিত হয়।

তাঁতৰ বিহু: অসমীয়া জনজীৱনৰ আদৰৰ সম্পদ ‘তাঁতশাল’। মহাত্মা গান্ধীয়ে কৈছিল, অসমীয়া শিপিনীয়ে তাঁতশালত সপোন ৰচে। সেইদিনা বোৱনীসকলে তাঁতশালৰ সজুঁলিসমূহ ভালকৈ বান্ধি ওপৰত উঠাই লয় আৰু খেতি কৰিবলৈ সাজু হয়।

নাঙলৰ বিহু: বিহুৰ পঞ্চম  দিনটোত খেতি কামৰ বাবে নাঙলৰ পূজা কৰা হয়। অসমীয়াৰ কৃষিকৰ্মৰ মূল সঁজুলি ‘নাঙলৰ বিহু’। সেইদিনা খেতিয়কে নাঙলটো ঠিকে আছেনে নাই চাই-চিতি ঠিক কৰি লয় আৰু খেতি কৰিবৰ বাবে সাজু হয়।

জীয়ৰী বা চেনেহী বিহু: এই দিনটোত আত্মীয়-স্বজনৰ মাজত মৰম প্ৰকাশ কৰা হয়। ষষ্ঠ দিনা বিয়া দিয়া জীয়ৰী পিতৃগৃহলৈ আহে; সেয়ে সেইদিনা ‘জীয়ৰী বা চেনেহী বিহু’।

চেৰা বিহু: শেষৰ দিনা পালন কৰা হয় ‘চেৰা বিহু’। এই দিনটোত বিহুৰ শেষৰ দিনত সকলো মিলি আনন্দ কৰে।

ব’হাগ মাহত চলি অহা বিভিন্ন লোকে পৰম্পৰাৰ ভিতৰত অন্যতম হল ১০১ বিধ শাক খোৱা। অতীজৰে পৰা চলি অহা পৰম্পৰা অনুসৰি ৰাজ্যৰ ভিন্ন প্ৰান্তত সাত বিহুত ১০১ বিধ শাকৰ জুটি লোৱা হয়। সাতবিহুৰ যিকোনো এদিনত এশ এবিধ শাক খোৱা নিয়ম আছে। এশ এবিধ শাকৰ আঞ্জা ৰোগৰ মহৌষধ। এশ এবিধ নোৱাৰিলেও সাতবিধেৰে কাম চলোৱা হয়। ইয়াকে ‘সাতশাকী’ বোলে।

বিহুৰ খাদ্য সম্ভাৰ

ব’হাগ বিহু উদযাপনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হৈছে খাদ্য। য’ত বিভিন্ন ব্যঞ্জন অন্তৰ্ভুক্ত হৈ থাকে। টেঙা মাছৰ ব্যঞ্জন মাছৰ পৰা ঘিলা পিঠালৈকে অসমীয়া গৃহিনীয়ে প্ৰস্তুত কৰে অসংখ্য খাদ্য-সম্ভাৰ। অৱশ্যে  ভোগালীৰ তুলনাত ৰঙালী বিহুত খাদ্যতকৈ বেছি আনন্দ-উছাহত গুৰুত্ব দিয়া হয়। তথাপিও তিল পিঠা, পকা মিঠৈ, ঘিলা পিঠা, নাৰিকলৰ লাড়ু আদি প্ৰায় প্ৰতিঘৰ অসমীয়াৰে ঘৰতে উপলব্ধ হয়।